کَربَلا مرکز استان کربلا، یکی از شهرهای جنوبی کشور عراق، با جمعیت ۵۷۲٬۳۰۰ نفر (۲۰۰۳ م) در ناحیه غربی فرات قرار دارد و فاصله‌اش تا بغداد ۱۰۵ کیلومتر است.
شهرت این شهر با نبرد کربلا در دهم محرم ۶۱ هجری قمری پیوند دارد. حرم حسین بن علی در شهر کربلا یکی از مکان‌های مقدس اسلامی و زیارتگاه مسلمانان شیعه‌است.
تاریخ
این شهر تا سال ۶۱ هجری قمری بیابانی بوده‌است به نام‌های نینوا، غاضریه و طف. اما بعد از سال ۶۱ قمری و رویداد کربلا، به‌تدریج مورد توجه شیعیان قرار گرفت و پس از ساخت گنبد و بارگاه برای کشته‌شدگان کربلا، به یکی از شهرهای زیارتی عراق تبدیل شد.
حسین بن علی در روز دوم محرم سال ۶۱ ماهی همراه کاروانش به کربلا رسید و پس از اطلاع از نام آن سرزمین گریه کرد و گفت: «به خدا سوگند، این زمین زمین کربلا است.» سپس گفت: «این خاکی است که جبرئیل از سوی پرودگار برای جدم، پیامبر خداآورده و گفته‌است که حسین در آن خاک شهید می‌شود.»[نیازمند منبع]
بنابر برخی گفته‌ها، حسین بن علی گوشه‌ای از زمین کربلا (زمینی به مساحت ۳۶ کیلومتر مربع) را که اکنون شامل قبر او و سایر کشته‌شدگان کربلا می‌شود، به شصت هزار درهم از مردم نینوا و غاضریه خریداری کرد و با آنها شرط کرد که مردم را برای زیارت به خاک سپردگانش راهنمایی کنند و از زائرین قبرش تا سه روز پذیرایی کنند.
درباره کربلا
کربلا از ثروتمندترین شهرهای عراق است و منابع اصلی درآمد آن از زائرین اماکن مذهبی و کشاورزی و بویژه محصول خرما است. این شهر از دو بخش قدیم یا بخش مذهبی و کربلای جدید تشکیل شده‌است. مدارس اسلامی و ساختمان‌های دولتی زیادی نیز در کربلا متمرکز شده‌اند.
حرم حسین بن علی که در برخی از منابع نیز آن را مسجدالحسین نامگذاری کرده‌اند، در مرکز بخش مذهبی شهر کربلا قرار دارد. در روز عاشورا بسیاری از مسلمانان و شیعیان جهت زیارت این مکان به شهر کربلا می‌آیند. بسیاری از زائران مسن نیز به کربلا می‌آیند تا آخرین سال‌ها و روزهای زندگی خود را در این شهر سپری کنند.
به دلیل وجود حرم حسین در شهر کربلا، ۱۰۰ مسجد و ۲۳ مدرسه دینی در این شهر ساخته شده‌است.
رجال سیاسی ایرانی مدفون در کربلا
کربلای معلی در طول تاریخ، مدفن بسیاری از مشاهیر، پادشاهان و رجال سیاسی ایرانی بوده‌است، در مطلب زیر به بررسی این افراد می‌پردازیم:
پادشاهان آل بویه
پادشاهان آل بویه قدیمی ترین پادشاهان دفن شده در حائر حسین هستند. بسیاری از این امیران شیعه در توسعه، بازسازی و تزیین حرم امام حسین(علیه السلام) و دیگر امامان شیعه نقش مؤثری داشتند. چند تن از آنان در داخل بقعه‌ای در صحن کوچک خاک شده‌اند. در زمان‌های پیشین، بقعه‌ای بر فراز قبر آنان وجود داشت که در میان مردم به بقعه آل بویه شهرت داشت. در ۱۲۶۸ ق عبدالرسول خالصی به دستور رییس اوقاف وقت عراق این بقعه و آثار تاریخی آن را تخریب کرد.
مظفرالدین شاه قاجار
وی از پادشاهان قاجار است که فرمان مشروطیت را در ۱۳۲۴ ق صادر کرد و در همان سال از دنیا رفت. بر اساس وصیت اش او را در کربلا به خاک سپردند. قبر مظفرالدین شاه داخل رواق فقیهان یا رواق پادشاهان است و روی آن با موزائیک فرش شده‌است.
محمد علی شاه
محمد علی شاه فرزند مظفرالدین شاه از پادشاهان دوره قاجار و از مخالفان مشروطه‌است که به سبب به توپ بستن مجلس شورای ملی شهرت دارد. وی در ۱۳۴۱ ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش دفن شد. این قبر نیز با موزائیک فرش شده و اثری از خود قبر نیست.
احمد شاه
احمد شاه فرزند محمد علی شاه و آخرین پادشاه سلسله قاجار است که در دوران وی کودتای ۱۲۹۹ رضا خان به وقوع پیوست. او در ۱۳۴۸ ق از دنیا رفت و در کنار قبر پدرش به خاک سپرده شد. روی قبر وی را با موزائیک فرش کرده‌اند.
امیر کبیر
میرزا تقی خان هزاوه‌ای مشهور به امیر کبیر، صدر اعظم معروف و شهیر عصر ناصرالدین شاه است که به دستور وی در ۱۲۹۸ ق در حمام فین کاشان به قتل رسید و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. در کنار قبر وی فرزندش ساعد الملک و برادرش میزا حسین خان دفن شده‌اند.
سلطان حمزه میرزا صفوی
حمزه میرزا فرزند شاه اسماعیل صفوی از شاعران و ادیبان عصر صفوی بود. وی در ۹۹۷ ق در اردبیل از دنیا رفت و در داخل حرم امام و در رواق پادشاهان به خاک سپرده شد. حمزه میرزا دیوان شعر و کتابی در سلسله انساب و شرح حال شاعران و عالمان از خود به یادگار گذاشت.
میرزا شفیع خان مازندرانی صدر اعظم
وی از نخست وزیران یا صدر اعظم‌های عصر قاجار است که در ۱۲۲۴ ق درگذشت و در رواق پادشاهان دفن شد.
میرزا موسی وزیر
میرزا موسی خان وزیر طهران از حکم رانان عصر ناصری در ایوانی در سمت جنوبی صحن به خاک سپرده شده‌است.
معیر الممالک
دوستعلی خان معیر الممالک، رییس ضراب خانه و امور دارایی عصر ناصری، در داخل رواق دفن است. قبر او در اتاقی کوچک و آینه کاری شده قرار دارد.
حاجی میرزا آغاسی
از وزیران عصر محمد شاه قاجار است. او را در رواق پادشاهان به خاک سپردند.
ظل السلطان
ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه و حاکم اصفهان در عصر ناصری و مظفری است. قبر وی در رواق پادشاهان قرار دارد.
زاهدالدین شاه
شاهزاده هندی، برادر محمد نجف میرزا، به همراه چند تن از شاهزاده‌های هندی معاصر هند در رواق جنوبی دفن شده و مقبره کوچک آنان با آینه تذهیب شده‌است. معروف ترین آن شاهزاده‌ها، غیر از زاهدالدین شاه، سلطان برهان نظام شاه پسر سلطان احمد هندی است که در ۹۶۱ ق در هند از دنیا رفت.